Όταν η οικονομική κρίση γίνεται αδιέξοδο
Η οικονομική κρίση και η εφαρμογή των μέτρων λιτότητας στην Ελλάδα οδήγησαν σε σημαντική αύξηση της ανεργίας, μείωση ή απώλεια του εισοδήματος, μείωση συντάξεων, αδυναμία επιστροφής χρεών και κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων. Τα οικονομικά αδιέξοδα που βιώνουν εκατομμύρια Έλληνες τους δημιουργούν ανασφάλεια, απαισιοδοξία, θυμό, θλίψη, απελπισία και φόβο, με αποτέλεσμα να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αυτοκτονικού ιδεασμού που συχνά καταλήγει σε απόπειρες.
Κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα (2008-2013) ο αριθμός των αυτοκτονιών αυξήθηκε στο 43,3% σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, δείχνοντας ότι υπάρχει ισχυρή σύνδεση της οικονομικής ύφεσης και της αύξησης των αυτοκτονιών. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που έχει καταγράψει η ΕΛΑΣ στην Ελλάδα, το 2014 οι αυτοκτονίες ανήλθαν στις 514, ενώ το 2015 σημείωσε την θλιβερή πρωτιά με 613 αυτοκτονίες. Στους πρώτες εννέα μήνες του 2016, σημειώθηκαν 349 αυτοκτονίες και 513 απόπειρες. Ταστοιχεία της ΕΛΑΣ καταδεικνύουν, ότι η πλειοψηφία των αυτοχείρων άνηκαν στον οικονομικά ανενεργό πληθυσμό (συνταξιούχοι, άνεργοι κ.τ.λ.). Επίσης, σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν,ότι η Κρήτη έχει τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονίας σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ελλάδα με μεγαλύτερη συχνότητα στην Ανατολική Κρήτη. Οι άνδρες μέσης ηλικίας (40-64 ετών) και οι ηλικιωμένοι (65-89),δείχνουν να είναι πιο ευάλωτοι από τον αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης, καθώς υφίστανται τις μεγαλύτερες μειώσεις μισθών ή περικοπές των συντάξεών τους,παρόλο που τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας παρατηρούνται σε νεαρούς άνδρες και γυναίκες. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός, ότι οι μεσήλικές άνδρες παραδοσιακά φέρουν το κύριο βάρος της οικονομικής ευημερίας της οικογένειας. Έτσι η απώλεια της δουλειάς ή της επιχείρησης τους μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο τόσο στις οικογένειες τους όσο και στην αυτοεκτίμηση τους. Η άνοδος των αυτοκτονιών στους ηλικιωμένους άνδρες στην Ελλάδα ενδεχομένως να σχετίζεται με σημαντικές μειώσεις των ήδη μέτριων συντάξεων στο πλαίσιο των μέτρων λιτότητας που επιβάλλονται στην χώρας μας. Από την άλλη, η μειωμένη τάση των αυτοκτονιών στο γυναικείο πληθυσμό σύμφωνα με άλλες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα, πιθανώς εξηγείται από το γεγονός ότι οι γυναίκες επιστρέφουν στον πιο παραδοσιακό τους ρόλο, υποστηρίζοντας ολόκληρη την οικογένεια σε κοινωνικο άλλα και σε προσωπικό επίπεδο.
Κοινωνιολογικά, αυτό δείχνει ότι η αυτοκτονία συνιστά ένα κοινωνικό και όχι ατομικό φαινόμενο όπως υποστήριξε και ο Εμίλ Ντυρκέμ (Emile Durkheim) μελετώντας το εν λόγω φαινόμενο για πρώτη φορά τον 19ο αιώνα. O Ντυρκέμ απορρίπτει τις ψυχολογικές, ψυχαναλυτικές ή ψυχοπαθολογικές αναλύσεις ακόμα και τις κληρονομικές και φυλετικές ερμηνείες του φαινομένου της αυτοκτονίας, εστιάζοντας την προσοχή του σε παράγοντες εμφανώς κοινωνικούς. Συγκεκριμένα, προσπαθεί να αποδείξει, ότι η αυτοκτονία και ανάλογες πράξεις, συνδέονται στενά με τις συνθήκες της κοινωνικής και οικονομικής ζωής και συνεπώς δεν μπορούν να εξηγηθούν μόνο με «εξωκοινωνικές παραμέτρους». Επομένως, όταν μία κοινωνία βιώνει ξαφνικές και έντονες κοινωνικο-οικονομικές αναταραχές και κρίσεις, ανατρέπονται οι ισορροπίες της. Στην περίπτωση αυτή το άτομο χάνει τον προσανατολισμό του, οδηγείται σε ανασφάλεια και τελικά στην αυτοχειρία.
Παρόλα αυτά, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να προσδιορίσει κανείς τις αιτίες του φαινομένου της αυτοκτονίας. Κι αυτό, γιατί πρόκειται για ένα φαινόμενο πολυσύνθετο. Όπως έχουν δείξει αρκετές έρευνες προφανώς η επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών σε μία χώρα επιδρά σημαντικά στην αύξηση των ποσοστώντης αυτοκτονίας· ωστόσο, δεν αποτελεί αποκλειστική αιτία καθώς μπορεί να αλληλεπιδρούν κι άλλοι βιολογικοί, ψυχολογικοί, κοινωνικοί, περιβαλλοντικοί και πολιτισμικοί παράγοντες.
