Το παιχνίδι, ο προθάλαμος της ζωής των παιδιών | πρακτικές ενίσχυσης

Αναμφίβολα, το παιχνίδι παίζει καθοριστικό ρόλο στην κοινωνική, ψυχική και επικοινωνιακή ανάπτυξη ενός παιδιού. Μέσα από τους «κανόνες» ενός παιχνιδιού καλλιεργούν δεξιότητες και στάσεις όπως αυτή της συνεργασίας, της ομαδικότητας, της δικαιοσύνης, του σεβασμού και της ακολουθίας κανόνων.

Από ποια ηλικία ένα παιδί μπορεί να ξεκινήσει το παιχνίδι;

Το παιχνίδι ενυπάρχει σε κάθε παιδί από τη γέννησή του. Η μορφή του μονάχα αλλάζει, κι αυτό γιατί και τα στάδια ανάπτυξής του αλλάζουν. Για παράδειγμα, σ’ ένα βρέφος ηλικίας 3 μηνών θα παρατηρήσει κανείς την πολύωρη επεξεργασία και απασχόληση με ένα αντικείμενο που είτε θα κάνει «παράξενο» θόρυβο ή θα γυαλίζει ή τέλος πάντων θα έχει κάτι ιδιαίτερο και πρωτόγνωρο για το βρέφος, που θα ενεργοποιεί και θα αναπτύσσει τις αισθητηριακές και κινητικές δεξιότητές του.

Ουσιαστικά, ο ρόλος του παιχνιδιού ανεξάρτητα από την ηλικιακή κατηγορία λειτουργεί κομβικά και με βιωματικό τρόπο στη ψυχοσύνθεση του εκάστοτε παιδιού, προσφέροντας πολλαπλά οφέλη για τη μετέπειτα πορεία της ζωής του. Ένα καθοριστικό σημείο είναι αυτό της διαχείρησης της ήττας ή της νίκης. Ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσουμε και να προστατεύσουμε τα παιδιά μας για το «αύριο» είναι να τα προετοιμάσουμε γι’ αυτό.

Όσο μεγαλώνουν τα παιδιά τα παιχνίδια γίνονται πιο σύνθετα ως προς το περιεχόμενο, τον αριθμό συμμετεχόντων και της συνύπαρξης. Τα παιχνίδια πολλές φορές λειτουργούν και ως μέσο έκφρασης. Υιοθετώντας ένα «ρόλο» το παιδί απελευθερώνεται και εκφράζει περισσότερο τα συναισθήματά του που άλλοτε μπορεί να είναι φόβος, άγχος, νευρικότητα ή θλίψη…

Ακόμη, το παιχνίδι οξύνει τη μνήμη, τη φαντασία και τη δημιουργικότητα και πολλές φορές μπορεί να αξιοποιηθεί και εκπαιδευτικά για «δυσνόητες» έννοιες που δε μπορούν να κατανοήσουν τα παιδιά όπως αυτή της «κλιματικής αλλαγής» για παράδειγμα ή και ακόμη πιο απλά, καθημερινά όπως αυτή της συναλλαγής σε όλα τα επίπεδα.

Πρακτικές συμβουλές προς γονείς:

• Ενθαρρύνετε το παιδί να συμμετέχει σε διάφορες δραστηριότητες με παιδιά της ηλικίας του.
• Επιβραβεύστε την προσπάθεια που κάνει.
• Επιδιώξτε συναντήσεις με γονείς που έχουν παιδιά της ίδιας ηλικίας με τα παιδιά σας. 
• Προωθήστε την κοινωνικοποίηση του.
• Εμπλακείτε κι εσείς οι ίδιοι ως γονείς σε αντίστοιχες κοινωνικές ή άλλες δραστηριότητες.
• Ενθαρρύνετε το παιδί να παίρνει ρίσκα ακόμα και αν υπάρχει η πιθανότητα να αποτύχει.
• Βοηθήστε τα παιδιά σας να αποδέχονται την ήττα ως μέρος του παιχνιδιού.
• Να έχετε θετική στάση εσείς οι ίδιοι ως γονείς απέναντι στο παιχνίδι, να θεωρείτε δηλαδή το παιχνίδι ποιοτικός χρόνος.
• Μην προτρέπετε ή πιέζετε το παιδί να κάνει κάτι που δε θέλει, ή που δε νιώθει άνετα με στόχο να το βοηθήσετε, γιατί αυτό έχει αντίθετα αποτελέσματα.
• Μην επιλέγετε εσείς οι ίδιοι για το παιδί σας αυτό που θεωρείτε καλό, ενώ μπορεί το ίδιο το παιδί να μην επιθυμεί τη συγκεκριμένη δραστηριότητα.
• Μη χρησιμοποιείτε αρνητικούς χαρακτηρισμούς, δηλαδή «ταμπέλες» για το παιδί σας. Συγκρίνοντας το παιδί σας με άλλα παιδιά, έχει αρνητικό αποτέλεσμα στην κοινωνικοποίησή του. Ακόμη, όταν το κάνει το ίδιο προσπαθήστε να του αλλάξετε γνώμη.
• Μην είστε υπερπροστατευτικοί, καθώς αυτό δε βοηθά το παιδί να αυτονομηθεί, να παίξει και να κοινωνικοποιηθεί.
• Αφιερώστε λίγο χρόνο να παίξετε με το παιδί σας, όλοι έχουν ανάγκη από παιχνίδι.