«Γνωρίζοντας τα χωριά του Αποκόρωνα» | Βρύσες – η ιστορία
Αναγνωρίζοντας την ανάγκη του τοπικού και ευρύτερου κοινού να έχει μια καλύτερη γνωριμία με τα χωριά της επαρχίας, ο Δήμος Αποκορώνου δημοσιοποιεί τη νέα του καμπάνια με τίτλο «Γνωρίζοντας τα χωριά του Αποκόρωνα».
Όπως ανακοίνωσε ο Δήμος Αποκορώνου, «στα πλαίσια της πρωτοβουλίας αυτής, κάθε βδομάδα θα κοινοποιούνται στην ιστοσελίδα και στα κοινωνικά δίκτυα του Δήμου στοιχεία ιστορικής και πολιτιστικής φύσης για κάποιο από τα χωριά μας, με σκοπό την ενίσχυση της προβολής τους και την πληρέστερη ενημέρωση όσων ενδιαφέρονται για αυτά. Η πρώτη μας κοινοποίηση έγινε μόλις σήμερα με τις Βρύσσες, έδρα του Δήμου μας. Επόμενος “προορισμός” μας την επόμενη βδομάδα θα είναι ο Βάμος, ιστορική έδρα του Δήμου μας, ενώ θ’ ακολουθήσουν όλα τα χωριά του Δήμου μας -μικρά και μεγάλα- με αλφαβητική σειρά. Θέλετε να τα ξαναγνωρίσετε; Μείνετε συντονισμένοι και θα μάθετε πολλά για τον τόπο μας και τις ομορφιές του».
Βρύσες
Οι Βρύσες είναι η έδρα του Δήμου Αποκορώνου και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχουν 740 κατοίκους. Το χωριό βρίσκεται σε πεδινό πρανές σε υψόμετρο 70 μέτρων και διασχίζεται από τους ποταμούς Βρυσιανό και Μπούτακα. Η ονομασία του χωριού οφείλεται στην ύπαρξη πολλών πηγών στην περιοχή, οι οποίες παλιότερα ονομάζονταν «βρύσες». Το χωριό είναι σχετικά νέο, καθώς δεν υπήρχε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, αλλά η τοποθεσία αυτή έπαιξε σημαντικό ρόλο στη νεότερη κρητική ιστορία.
Κατά την επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770 στην περιοχή στρατοπέδευσαν 12.000 Οθωμανοί στρατιώτες, τους οποίους συγκέντρωσαν οι πασάδες της Κρήτης για να καταπνίξουν την εξέγερση. Η λαϊκή μούσα μνημονεύει το γεγονός ως εξής: «Οι Βρύσες γυρωτρίγυρα μαυρίζουν σαν τα δάση, κι από τρεις τόπους ξεκινούν [εννοεί τις πόλεις Χανιά, Ρέθυμνο και Ηράκλειο] εις τα Σφακιά να πάσι. Μαυρίζουνε τα λιόφυτα, μαζεύονται σα λεφούσι, από το πλήθος της Τουρκιάς εις τα Σφακιά να βγούσι». Το 1770 οι Αποκορωνιώτες δεν μπόρεσαν να αντιδράσουν στη συγκέντρωση, αλλά το 1866 η εξέλιξη ήταν πολύ διαφορετική. Τότε, ο Σαχίν πασάς στρατοπέδευσε στις Βρύσες με 5.000 Αιγύπτιους στρατιώτες, αλλά στις 26 Αυγούστου 1866 δέχτηκε επίθεση από χριστιανούς επαναστάτες που εξόρμησαν από τ’ Ασκύφου. Προς ενίσχυση του Σαχίν πασά έσπευσε από τα Χανιά ο Τουρκοκρητικός Χασάν Μπάντρης με 2.000 άτακτους, αλλά οι δυνάμεις τους δεν κατάφεραν να απωθήσουν τις επιθέσεις των χριστιανών. Αντιλαμβανόμενος ότι αδυνατούσε να κρατήσει τη θέση του, ο Σαχίν πασάς ύψωσε λευκή σημαία και έδειξε διάθεση να συνθηκολογήσει, αλλά την τελευταία στιγμή τράπηκε σε φυγή, αφήνοντας πίσω του μεγάλες ποσότητες οπλισμού.
Επανάστασης τον ίδιο Οκτώβριο. Κατά τη διάρκεια της μάχης αυτής, οι χριστιανοί επαναστάτες απέκρουσαν επιτυχώς μια ισχυρή οθωμανική δύναμη 3.000 ανδρών. Σύμφωνα με την περιγραφή του Πρεβελάκη, «Εις την γυμνήν και ακατοίκητον τότε θέσιν των Βρυσών και στους υπέρθεν γηλόφους, η Μεταπολιτευτική Επιτροπή εκέρδισε πρώτη περίλαμπρον νίκην. Μετά σκληράν μάχην διαρκέσασαν καθ’ όλην την 27η Νοεμβρίου 1895, οι Τούρκοι κατετροπώθησαν, αφήσαντες εκτός μάχης 196 νεκρούς και τραυματίας». Προς ανάμνηση του γεγονότος αυτού στο χωριό ανεγέρθηκε μνημείο, καθώς και προτομές των Ιωσήφ Λεκανίδη και Μανούσου Κούνδουρου.
Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πηγές, το χωριό άρχισε να χτίζεται κατά την περίοδο της αυτονομίας το 1905 και έγινε αυτοτελής κοινότητα το 1925, αλλά λόγω της θέσης του κοντά στον κύριο οδικό άξονα Χανίων – Ρεθύμνου και πάνω στον κύριο δρόμο προς τα Σφακιά αναπτύχθηκε γρήγορα. Κατά τα επόμενα χρόνια ο οικισμός γνώρισε σημαντική οικονομική και πληθυσμιακή ανάπτυξη, αλλά η γερμανική κατοχή (1941-1945) επηρέασε αρνητικά τη μετέπειτα πορεία του. Κατά την τελευταία φάση της Μάχης της Κρήτης τον Μάιο του 1941 οι βρετανικές δυνάμεις υποχώρησαν προς τα Σφακιά μέσω Βρυσών, εξέλιξη που ώθησε τους Γερμανούς να βομβαρδίσουν το χωριό και να προξενήσουν σημαντικές ζημιές στην παλιά του γέφυρα, η οποία κατέρρευσε μερικά χρόνια αργότερα. Το χωριό και ο πληθυσμός του άρχισαν να ανακάμπτουν μόλις τη δεκαετία του ’60, λόγω της ανάπτυξης των συγκοινωνιών και του τουρισμού. Οι Βρύσες έγιναν έδρα του Δήμου Κρυονερίδας το 1999 σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καποδίστριας» και έδρα του Δήμου Αποκορώνου το 2010 σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης». Στο χωριό υπάρχουν σχολεία όλων των βαθμίδων (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο και Επαγγελματικό Λύκειο), αστυνομικό τμήμα, ςπυροσβεστικό κλιμάκιο, ιατρείο, κτηνιατρείο, ταχυδρομείο και υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος.
VRISES
Vrises is the seat of the Municipality of Apokoronas and inhabited by 740 persons according to the 2011 census. The village is situated at an altitude of 70 meters and is crossed by the rivers Vrysianos and Boutakas. One can find many natural springs in the vicinity of the village, which are often called piges or vrisses, hence its name. The village did not exist until the beginning of the 20th century, but its location was the site of many important events in the modern history of Crete.
During the Daskalogiannis revolt of 1770, a massive army of 12,000 men gathered by the pashas of Crete encamped in this area. Due to the size of this force, the local Christians did not dare to challenge the Ottomans there, but the circumstances were totally different about a century later, when Şahin Pasha and 5,000 Egyptian soldiers encamped near Vrises during the 1866 revolt. Upon learning about his arrival, Christians from Apokoronas and Sfakia attacked the Egyptian camp on 26 August. The Egyptians were soon reinforced by some 2,000 men from Chania under Muslim Cretan Hassan Badri, but the Muslim forces did not manage to repel the Christians. Realizing he could not keep his position, Şahin Pasha raised a white flag and showed he intended to capitulate, but at the last moment he fled the area, leaving behind large quantities of weapons. Another important battle was that of Kefala or Kefalovrisi which took place in October 1877, but even more important was the one that took place on November 27, 1895, in the context of the 1895-1896 revolt. The village hosts today a monument erected to commemorate the event, as well as the busts of its leaders Iosif Lekanides and Manousos Koundouros.
According to the available sources, the village came into being during the period of autonomy after 1905 and became its own community in 1925, but due to its location near the main road Chania – Rethymnon and on the road to Sfakia it developed rapidly. During the following years the settlement grew both in size and population, but the German occupation of 1941-1945 affected negatively its subsequent course. During the last phase of the Battle for Crete in late May 1941 most British forces withdrew to Sfakia through Vrisses, which led the Germans to bomb the village and cause significant damage to its old bridge, which fell a few years later. The village started to recover somehow only in the 1960s, due to the growth of transport and tourism. Vrisses became the seat of the Municipality of Kryonerida in 1999 according to the “Kapodistrias” Program and the seat of the Municipality of Apokoronas in 2010 according to the “Kallikratis” Program. The village hosts schools of all levels (kindergarten, primary, junior high and high school), a police station, a fire station, a doctor’s office, a vet’s office, a post office and a branch of the National Bank of Greece.
