Τουρισμός | αυξάνονται οι ελλείψεις σε προσωπικό

Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού (WTTC) παρουσίασε πρόσφατα στη Ρώμη μια σημαντική έκθεση, η οποία τονίζει ότι, παρότι ο τουριστικός τομέας θα συνεχίσει να αποτελεί βασικό μοχλό για την παγκόσμια απασχόληση, έως το 2035 υπάρχει ο κίνδυνος να βρεθεί αντιμέτωπος με έλλειμμα άνω των 43 εκατομμυρίων εργαζομένων, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα.

Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, αναλογικά, οι μεγαλύτερες ελλείψεις αναμένονται στην Ιαπωνία (έως 29% του εργατικού δυναμικού), στην Ελλάδα (27%, περί τους 290.000 εργαζόμενους) και στη Γερμανία (26%).

Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Διευθυντών Ξενοδοχείων Γιώργος Πελεκανάκης, σχολιάζοντας τη συγκεκριμένη έκθεση, σημειώνει ότι «αυτό το κενό απασχόλησης δεν είναι απλώς αριθμητική υπόθεση αλλά αντανακλά τις δομικές αδυναμίες της αγοράς εργασίας, δημογραφικές τάσεις και μεταβολές σε προτιμήσεις και δεξιότητες. Η αντιμετώπισή του είναι ζήτημα στρατηγικής σημασίας για τη βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού» επισημαίνει ο κ. Πελεκανάκης, προχωρώντας σε «μια μικρή ανάλυση του προβλήματος».

Σύμφωνα με τον ίδιο, «πιθανοί παράγοντες της έλλειψης» είναι οι εξής:

Α) Ένα σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού στον τουρισμό αποτελείται από άτομα μέσης ηλικίας. Στο προσεχές διάστημα, πολλοί θα συνταξιοδοτηθούν ή θα αποχωρήσουν λόγω ηλικίας, δημιουργώντας κενά που δύσκολα θα καλυφθούν.

Β) Μπορεί να υπάρχουν άτομα εκτός ενεργού εργασίας (π.χ. νέοι, γυναίκες που δεν εντάσσονται πλήρως στην αγορά εργασίας, μακροχρόνια άνεργοι) που δεν αξιοποιούνται πλήρως είτε λόγω ανεπαρκών δεξιοτήτων είτε άλλων λόγων.

Γ) Δεν υπάρχει επαρκής εξειδίκευση και κατάρτιση. Η φύση των τουριστικών υπηρεσιών μεταβάλλεται και τον λόγο αυτόν απαιτούνται δεξιότητες σε ψηφιακά συστήματα κρατήσεων, marketing, multilinguism, βιώσιμες πρακτικές, διαχείριση εμπειρίας πελατών κ.ά. Αν δεν υπάρχει επαρκής κατάρτιση, το εργατικό δυναμικό δεν μπορεί να καλύψει αυτές τις ανάγκες.

Δ) Ανταγωνισμός από άλλες χώρες (π.χ. Κύπρος) και μετακίνηση εργαζομένων. Εργαζόμενοι με τουριστική εμπειρία, ειδικά νέοι, μπορεί να επιλέγουν να μεταναστεύσουν ή να εργαστούν σε άλλες χώρες όπου οι αποδοχές ή οι συνθήκες είναι καλύτερες.

Ε) Ο τουρισμός στην Ελλάδα, έχει έντονη εποχικότητα. Πολλές θέσεις είναι προσωρινές και αυτό αποθαρρύνει πολλούς υποψήφιους εργαζόμενους να δραστηριοποιηθούν μακροχρόνια.

ΣΤ) Δυστυχώς μερικοί ξενοδόχοι επιμένουν ακόμα να δίνουν χαμηλούς μισθούς, απαιτητικά ωράρια και περιορισμένη ασφάλιση όπου αυτοί οι λίγοι μπορούν να κάνουν τον τουριστικό τομέα λιγότερο ελκυστικό σε νέες γενιές.

Ζ) Η εντυπωσιακή αύξηση κλινών προκαλεί αύξηση στην ζήτηση εργαζόμενων, ιδιαίτερα στην Κρήτη με την λειτουργία του νέου αεροδρομίου, το οποίο θα δημιουργήσει περίπου 7.000 νέες θέσεις εργασίας!

Αναφορικά με το τι «θα πρέπει να περιμένουμε», ο κ. Πελεκανάκης υπογραμμίζει τα εξής:

Α) Η έλλειψη προσωπικού μπορεί να οδηγήσει σε κακή εξυπηρέτηση πελατών, καθυστερήσεις, μειωμένη εμπειρία πελατών που μακροχρόνια υπονομεύει τη φήμη του τουριστικού προϊόντος της Ελλάδας.

Β) Θα υπάρξει αύξηση κόστους λειτουργίας και έτσι οι επιχειρήσεις που δυσκολεύονται να βρουν προσωπικό μπορεί να καταφεύγουν σε υπερωρίες, ακριβότερες λύσεις ή εισαγωγή εργατικού δυναμικού από το εξωτερικό, γεγονός που αυξάνει το λειτουργικο κόστος

Γ) Εάν δεν βρεθεί λύση στην αυξανόμενη ζήτηση (ιδιαίτερα σε περιοχές που επενδύουν για περισσότερο τουρισμό), μπορεί να περιοριστεί η επέκταση του κλάδου και η δυνατότητα εισαγωγής νέων υποδομών.

Δ) Η μη πλήρης απασχόληση σημαίνει χαμένα φορολογικά έσοδα και περιορισμένες κοινωνικές εισφορές, που επιβαρύνουν τα δημόσια οικονομικά.

Ε) Οι τουριστικές περιοχές εκτός των μεγάλων πόλεων (νησιά, ορεινές και παραθαλάσσιες περιοχές) μπορεί να υποφέρουν περισσότερο, ενισχύοντας τις τοπικές ανισότητες.

Ο κ. Πελεκανάκης επισημαίνει ότι «για να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα των 290.000 εργαζομένων στον τουρισμό έως το 2035, απαιτείται ένα συνδυασμένο σχέδιο σε επίπεδο πολιτικής, εκπαίδευσης, επιχειρήσεων και κοινωνίας» και καταθέτει προτάσεις που, όπως πιστεύει, «θα βοηθήσουν στο πρόβλημα:

– Εκπαίδευση και διά βίου κατάρτιση.
– Ενίσχυση ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων στον τουρισμό (ξενοδοχειακά, εμπειρία πελάτη, ψηφιακό μάρκετινγκ, βιώσιμες πρακτικές).
– Συνεχή επανακατάρτιση (upskilling / reskilling) για ήδη εργαζόμενους.
– Συνεργασία ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με τουριστικές επιχειρήσεις για πρακτική άσκηση και απόκτηση δεξιοτήτων on-the-job.
– Κίνητρα ενσωμάτωσης ομάδων εκπροσωπούμενων στην αγορά εργασίας.
– Φορολογικά και επιδοτούμενα κίνητρα για πρόσληψη γυναικών και ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας.
– Πρόγραμμα ένταξης ατόμων ΑμεΑ στην εργασία με κατ οίκον εργασία.
– Πολιτικές ευελιξίας εργασίας (μερική απασχόληση, ευέλικτα ωράρια) για να προσελκύσουν άτομα που σήμερα δεν δραστηριοποιούνται πλήρως.
– Επιστροφή εργαζομένων από το εξωτερικό.
– Ορθή και οργανωμένη προσέλευση εποχικών ή μόνιμων εργαζομένων από τρίτες χώρες με αξιολόγηση προσόντων και ενσωμάτωση.
– Δημιουργία διαδικασιών αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων διεθνώς, ώστε η μετάβαση να είναι ομαλή.
– Αναβάθμιση των συνθηκών εργασίας
– Βελτίωση αποδοχών, καλύτερες ασφαλιστικές καλύψεις, περιορισμός υπερωριών χωρίς αμοιβή.
– Εστίαση στην εργασιακή ευημερία με ωραίο περιβάλλον εργασίας, συνεχή ανατροφοδότηση, δυνατότητες επαγγελματικής εξέλιξης.
– Τεχνολογική υποστήριξη και αυτοματοποίηση όπου είναι δυνατόν
– Χρήση ψηφιακών εργαλείων, συστημάτων αυτοεξυπηρέτησης για τις πιο επαναλαμβανόμενες εργασίες, ώστε να μειωθεί ο απαιτούμενος αριθμός εργαζομένων σε εργασίες ρουτίνας.
– Εκπαίδευση του προσωπικού στη χρήση νέων τεχνολογιών, ώστε να λειτουργούν συμπληρωματικά με ανθρώπινη εργασία.
– Προσδιορισμός περιοχών με υψηλή τουριστική ανάπτυξη και σχεδιασμός ειδικών προγραμμάτων εκπαίδευσης και προσελκυσης εργατικού δυναμικού.
– Προβολή του τουριστικού επαγγέλματος ως σταθερή και αξιόπιστη σταδιοδρομία με προοπτικές.
– Καμπάνιες ενημέρωσης προς νέους για τις δεξιότητες που απαιτούνται και τις ευκαιρίες καριέρας στον τουρισμό.

Ο κ. Πελεκανάκης σημειώνει ότι «το έλλειμμα των 290.000 εργαζομένων στον ελληνικό τουρισμό έως το 2035 δεν αποτελεί απλά μια στατιστική πρόβλεψη, αλλά μια προειδοποίηση για την επόμενη δεκαετία. Αν η χώρα δεν δράσει εγκαίρως και συντονισμένα, κινδυνεύει να αντιμετωπίσει προβλήματα που θα πλήξουν την ανταγωνιστικότητά της ως προορισμό και την ποιότητα της τουριστικής προσφοράς της».

«Ωστόσο, με ορθή στρατηγική, επενδύσεις στην εκπαίδευση, βελτίωση των συνθηκών εργασίας και έξυπνη αξιοποίηση τεχνολογίας, το έλλειμμα αυτό μπορεί να μετριαστεί ή ακόμη και να μετατραπεί σε ευκαιρία, μια ευκαιρία για εκσυγχρονισμό του κλάδου, αναβάθμιση δεξιοτήτων και ενίσχυση της μακροχρόνιας βιωσιμότητας του τουρισμού ως μοχλού ανάπτυξης», καταλήγει ο κ. Πελεκανάκης.