Τα Εισόδια της Θεοτόκου – σήμερα η μεγάλη γιορτή | η ιστορία και ο εορτασμός

Τα Εισόδια της Θεοτόκου στον Ναό, γνωστά στη Δύση ως Παρουσίαση της Παρθένου Μαρίας, είναι χριστιανική εορτή, η οποία εορτάζεται από όλα τα χριστιανικά δόγματα που αναγνωρίζουν αγίους στις 21 Νοεμβρίου. Ανήκει στις Θεομητορικές εορτές.

Θεομητορική εορτή της Χριστιανικής Εκκλησίας, με την οποία τιμάται η είσοδος για τους Ορθοδόξους και η εμφάνιση για τους Καθολικούς (Presentazione della Beata Vergine Maria) της μικρής Μαριάμ (Μαρίας) μαζί με τους γονείς της Ιωακείμ και Άννα στο Ναό του Σολομώντος στην Ιερουσαλήμ, προκειμένου η μέλλουσα Θεοτόκος να αφιερωθεί στον Θεό. Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Νοεμβρίου και από τις δύο Εκκλησίες, ενώ στις 4 Δεκεμβρίου τη γιορτάζουν οι χριστιανοί που ακολουθούν το παλαιό Ιουλιανό ημερολόγιο (Παλαιοημερολογίτες).

Η αναφορά για το περιστατικό των Εισοδίων της Θεοτόκου δεν γίνεται σε κάποιο από τα βιβλία της Καινής Διαθήκης, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά σε δύο απόκρυφα Ευαγγέλια: το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου (κεφ. 6-7) και το Ευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου. Σύμφωνα με αυτά, οι ευσεβείς γονείς της Θεοτόκου, Ιωακείμ και Άννα, έπειτα από εικοσαετή έγγαμο βίο, ήσαν άτεκνοι και παρακαλούσαν θερμά τον Θεό να τους χαρίσει ένα παιδί. Ο Θεός τους ανάγγειλε με Άγγελο ότι η επιθυμία τους θα εκπληρωθεί και η Άννα έμπλεη χαράς υποσχέθηκε να αφιερώσει το παιδί στον Θεό. Πράγματι, η Άννα έμεινε έγκυος και μετά από εννέα μήνες απέκτησε κόρη, τη Μαριάμ (Μαρία).

Ιστορία

Η διήγηση στο Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου αναφέρει ότι, σε ευχαριστία για τη γέννηση της κόρης τους Μαρίας, ο Ιωακείμ και η Άννα απεφάσισαν να την αφιερώσουν στον Θεό και την πήγαν ως νήπιο στον Ναό της Ιερουσαλήμ. Υπάρχει παραλληλία των Εισοδίων με την ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης για τον προφήτη και Κριτή Σαμουήλ, του οποίου η μητέρα, επίσης ονομαζόμενη Άννα, πίστευε ότι ήταν στείρα και προσέφερε έτσι το τέκνο της ως δώρο προς τον Θεό στο Σιλόχ.

Η Μαρία παρέμεινε στον Ναό μέχρι το δωδέκατο έτος της ηλικίας της, οπότε οι ιερείς του Ναού όρισαν τον Ιωσήφ ως προστάτη της. Σύμφωνα με την Κοπτική παράδοση, ο πατέρας της, ο Ιωακείμ, είχε αποβιώσει όταν η Μαρία ήταν έξι ετών και η μητέρα της, η Άννα, είχε αποβιώσει όταν η Μαρία ήταν οκτώ ετών. Ακόμα και αν η ιστορία είναι ένας θρύλος χωρίς ιστορικές αποδείξεις, έχει σκοπό να τονίσει πως ακόμα και στην παιδική της ηλικία η Μαρία ήταν αφιερωμένη στον Θεό με απόλυτο τρόπο.

Ο εορτασμός

Ο εορτασμός των Εισοδίων της Θεοτόκου άρχισε με τα θυρανοίξια της Νέας Βασιλικής της Αγίας Μαρίας, που ανεγέρθηκε κοντά στην τοποθεσία του κατεστραμμένου Ναό της Ιερουσαλήμ.Η παλαιά βυζαντινή βασιλική, έργο του 543, είχε καταστραφεί από τους Πέρσες του Χοσρόη Β΄ μετά την Πολιορκία της Ιερουσαλήμ το 614. Η πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά στην εορτή είναι η μνεία «Εἴσοδος τῆς Παναγίας Θεοτόκου» στο Μηνολόγιον του Βασιλείου Β΄, ένα Αυτοκρατορικό Μηνολόγιο του 11ου αιώνα.

Τα Εισόδια συνέχισαν να εορτάζονται σε όλη την Ανατολή, με καταγεγραμμένο τον εορτασμό τους στα μοναστήρια της νότιας Ιταλίας τον 9ο αιώνα, και μεταφέρθηκαν στη Δύση εορταζόμενα στο Παπικό Παρεκκλήσιο της Αβινιόν το 1372 με διάταγμα του Πάπα Γρηγορίου ΙΑ΄. Ωστόσο, στο Ρωμαϊκό Λειτουργικό η εορτή εντάχθηκε μόλις το 1472, και καταργήθηκε από τον Πάπας Πίος Ε΄ το 1568. Ως αποτέλεσμα, δεν εμφανίζεται στο Τριδεντινό Αγιολόγιο. Ο Πάπας Σίξτος Ε΄ την επανεισήγαγε στο Ρωμαϊκό Αγιολόγιο το 1585.

Σήμερα η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει τα Εισόδια ως μία από τις 12 Μεγάλες Εορτές της. Επειδή η ημερομηνία της (21 Νοεμβρίου) βρίσκεται μέσα στη Νηστεία των Χριστουγέννων («Σαρανταρά»), κατά την ημέρα αυτή οι κανόνες της νηστείας ελαφραίνουν κάπως και επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού, κρασιού και λαδιού.

Στην εγκύκλιό του το 1974 με τίτλο Marialis Cultus, ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ τονίζει ότι η εορτή «παρουσιάζει υψηλές και παραδειγματικές αξίες, και μεταφέρει τις σεβαστές παραδόσεις που έχουν την προέλευσή τους στις Ανατολικές Εκκλησίες».

Απολυτίκιο

Σήμερον της ευδοκίας Θεού το προοίμιον, και της των ανθρώπων σωτηρίας η προκήρυξις. Εν ναώ του Θεού τρανώς η Παρθένος δείκνυται, και τον Χριστόν τοις πάσι προκαταγγέλλεται. Αυτή και ημείς μεγαλοφώνως βοήσωμεν˙ Χαίρε της οικονομίας του Κτίστου η εκπλήρωσις.

Λαογραφία

• Ιδιαίτερα σημαντική είναι η εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου για τους αγρότες, που την ονομάζουν, «της Παναγιάς της Αρχισπορίτισσας», της «Μεσοσπορίτισσας» ή της «Ξεσπορίτισσας», ανάλογα σε ποιο στάδιο βρίσκεται η σπορά. Λέγεται και «Πολυσπορίτισσα», επειδή την ημέρα αυτή συνηθίζουν να βράζουν σπόρους από τα γεωργικά τους προϊόντα, που άλλα τρώγουν και άλλα προσφέρουν για τα «χρόνια πολλά» και την ευδοκίμηση της σποράς. Σπόρους πηγαίνουν για ευλογία και στην εκκλησία.
• Συνηθίζονται και μετεωρολογικές προβλέψεις. Όπως λέγουν «την ημέρα αυτή βασιλεύει η Πούλια, και όπως θα κάμει αυτή τη μέρα, θα κάμει και τις κατοπινές σαράντα μέρες»