ΒΟΑΚ | κίνδυνος να χαθούν 490 εκ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης

Ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης, το μεγαλύτερο οδικό έργο που έχει σχεδιαστεί ποτέ για το νησί και από τα σημαντικότερα στην Ελλάδα, βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο. Όχι αυτή τη φορά για τις μελέτες του, ούτε για την πολύχρονη συζήτηση γύρω από τη χάραξή του. Αλλά για τα χρήματα. Για την ακρίβεια, για τον κίνδυνο να χαθούν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ που έχουν δεσμευθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RFF), εφόσον οι διαδικασίες δεν προχωρήσουν με τον απαιτούμενο ρυθμό, κάτι που προς ώρας δεν φαίνεται να συμβαίνει.

Η είδηση δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία. Στους κυβερνητικούς και κατασκευαστικούς κύκλους, η ανησυχία για τις προθεσμίες του Ταμείου Ανάκαμψης είναι γνωστή εδώ και μήνες. Αλλά, πλέον, με τα χρονικά περιθώρια να στενεύουν και τις προθεσμίες των Βρυξελλών να είναι -μέχρι στιγμής- αδιαπραγμάτευτες, η συζήτηση παίρνει διαστάσεις πολιτικού και αναπτυξιακού «συναγερμού»

Η χρηματοδότηση του ΒΟΑΚ είναι σύνθετη, με κρατικά κονδύλια, ιδιωτική συμμετοχή και ευρωπαϊκά χρήματα. Κρίσιμο «κομμάτι» είναι αυτό που προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο δεσμεύει συνολικά 490 εκατ. ευρώ για το έργο.

Τα κονδύλια αυτά κατανέμονται σε τρία βασικά τμήματα του άξονα:

– 200 εκατ. ευρώ για το μεγάλο έργο Χανιά – Ηράκλειο, το οποίο θα κατασκευαστεί με παραχώρηση.
– 90 εκατ. ευρώ για το τμήμα Χερσόνησος – Νεάπολη, που προχωρά μέσω ΣΔΙΤ.
– 200 εκατ. ευρώ για το τμήμα Νεάπολη – Άγιος Νικόλαος, που υλοποιείται με δημόσια χρηματοδότηση.

Πρόκειται για χρήματα που δεν μπορούν να καλυφθούν από άλλη πηγή, αν χαθούν. Και το σημαντικότερο: συνοδεύονται από αυστηρές δεσμεύσεις. Σύμφωνα με τον κανονισμό του RRF, οι δαπάνες πρέπει να έχουν γίνει και οι λογαριασμοί να έχουν πληρωθεί έως τον Ιούνιο του 2026. Αν όχι, οι πιστώσεις «παγώνουν» και το έργο μένει εκτεθειμένο.

Το Ταμείο Ανάκαμψης δεν είναι η μόνη πηγή. Το Δημόσιο έχει ήδη δεσμεύσει σημαντικά ποσά μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Για το τμήμα Χανιά – Ηράκλειο, η «χρηματοδοτική συμβολή» του κράτους φτάνει τα 693 εκατ. ευρώ, ενώ με την προαίρεση Κίσαμος – Χανιά ανεβαίνει στα 792 εκατ. ευρώ.

Από αυτά, τα 592 εκατ. ευρώ προέρχονται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και τα υπόλοιπα από το Ταμείο Ανάκαμψης. Με άλλα λόγια, τα χρήματα του RRF καλύπτουν περίπου το 15% του συνολικού κόστους του έργου. Μικρό ποσοστό σε σχέση με το σύνολο, αλλά κρίσιμο για να «κλείσει» το χρηματοδοτικό πακέτο και να σταθεί όρθιο το σχήμα της παραχώρησης.

Οι συμβάσεις προβλέπουν μάλιστα ότι η εκταμίευση της δημόσιας συμμετοχής θα γίνεται κατά προτεραιότητα από τα ευρωπαϊκά κονδύλια. Αυτό σημαίνει ότι, αν το RRF δεν πληρώσει, το έργο θα αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας ήδη από τα πρώτα βήματα.

Τι θα συμβεί αν χαθούν τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης; Το έργο δεν θα σταματήσει, αλλά θα καταστεί σαφώς πιο ακριβό για το Δημόσιο. Τα 490 εκατομμύρια θα πρέπει να καλυφθούν είτε από τον κρατικό προϋπολογισμό είτε από αυξημένη δανειοδότηση των παραχωρησιούχων. Σε κάθε περίπτωση, το κόστος θα μετακυλιστεί στους φορολογούμενους και στους χρήστες.