Δημιουργείται «Παρατηρητήριο Ψευδοεπιστήμης» στην Κρήτη

Ένα «Παρατηρητήριο Ψευδοεπιστήμης», εστιασμένο στα τεκταινόμενα στον δημόσιο χώρο, δημιουργείται στην Κρήτη, με πρωτοβουλία του επίτιμου διδάκτορα Τμήματος Φυσικής Πανεπιστημίου Κρήτης, Στέφανου Τραχανά και άλλων 20 επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΙΤΕ, συμπεριλαμβανομένης και της Χανιώτισσας επίκουρης καθηγήτριας Μαθηματικής Βιολογίας/Φυσιολογίας στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Δάφνης Μανουσάκη.

 «Ζούμε σε μια εποχή που η επιστήμη προοδεύει θεαματικά, τόσο στα μέτωπα της έρευνας όσο και στις πρακτικές εφαρμογές της, χωρίς τις οποίες η ζωή μας θα ήταν αφάνταστα δυσκολότερη. To επίπεδο τεκμηρίωσης και κριτικού διαλόγου σε όλους τους θεσμικούς γνωστικούς τομείς, καθώς και το επίπεδο διεπιστημονικών συνεργασιών, δεν έχουν προηγούμενο στην ανθρώπινη ιστορία… Παρόλα αυτά, ζούμε ταυτόχρονα σε μια εποχή πρωτοφανούς διάδοσης ψευδών ειδήσεων και ψευδοεπιστημονικών ισχυρισμών με μεγάλη επιρροή και σημαντικές κοινωνικές επιπτώσεις. Απέναντι, ειδικότερα, στην επιδραστικότητα της ψευδοεπιστήμης, η επιστημονική κοινότητα και ο κόσμος της εκπαίδευσης οφείλουν να προσπαθήσουν να προστατεύσουν τους μαθητές και όλους τους πολίτες από την επιρροή ψευδεπίγραφων ιδεών, οι οποίες οδηγούν όχι μόνο σε διανοητικό βάλτωμα, αλλά συχνά και σε λάθος πρακτικές επιλογές ή σε επικίνδυνες ψευδαισθήσεις», λένε οι δημιουργοί του Παρατηρητηρίου. 

Σύμφωνα με τους υπογράφοντες, ψευδοεπιστήμη αποκαλούμε «κάθε ισχυρισμό που παρουσιάζεται με επιστημονικοφανή μανδύα, αλλά αρνείται να υποβληθεί σε ανεξάρτητο έλεγχο από την επιστημονική κοινότητα (π.χ. να υποβληθεί σε επιστημονικό περιοδικό με κριτές). Επιπλέον, τέτοιοι ισχυρισμοί περιέχουν κατά κανόνα απόψεις που εμφανώς παραβιάζουν βασικές τεκμηριωμένες γνώσεις του αντίστοιχου γνωστικού τομέα. Αρνούμενες τους καθιερωμένους ελέγχους, οι ψευδοεπιστημονικές θεωρίες βασίζονται σε άλλα μέσα ευρείας διάδοσης και επιρροής, ενώ οι θιασώτες τους έγιναν δεινοί συνωμοσιολόγοι που διατείνονται ότι όλη η επιστημονική κοινότητα συνωμοτεί για να αποκρύψει τις αλήθειες τους. Ορισμένες μετεξελίξεις του πολιτιστικού ρεύματος γνωστού ως New Age (Νέα Εποχή), κατά βάση εύπλαστες μείξεις ανατολικού μυστικισμού με επιμέρους δοξασίες παραδοσιακών θρησκειών, προβάλλονται επίσης με μια πομπώδη επιστημονικοφανή (αλλά επιστημονικά σαθρή) ορολογία, ώστε να δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση μιας επιστημονικής μεταφυσικής».

«Όπου και αν στρέψουμε το βλέμμα, διαπιστώνουμε ότι η ψευδοεπιστήμη «πουλάει». «Πουλάει» μεταφορικά, αλλά συχνά και κυριολεκτικά. Το αντιεμβολιαστικό «κίνημα» έχει ήδη επαναφέρει τον κίνδυνο σοβαρών ασθενειών και επιδημιών που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν υπό πλήρη έλεγχο ή εξαφάνιση.

Οργανωτικά προσβλέπουμε στη σταθερή ενεργοποίηση ενός πυρήνα επιστημόνων που ήδη δείχνουν αυξημένο ενδιαφέρον για τις επιπτώσεις της ψευδοεπιστήμης και είναι διατεθειμένοι να αφιερώνουν εύλογο χρόνο για την αντιμετώπιση της διείσδυσης και επιρροής της στον δημόσιο χώρο. Ο πυρήνας αυτός θα πασχίσει να διαμορφωθεί ένα δίκτυο επιστημόνων και πολιτών που ενστερνίζονται την ανάγκη ενός Παρατηρητηρίου και θα είναι πρόθυμοι να συμβάλουν περιστασιακά, ανάλογα με την ειδικότητά τους. Ο ρόλος αυτού του δικτύου είναι σημαντικός και απευθύνουμε έκκληση για ενεργή ανταπόκριση από όλους εκείνους που θα χρειαστούμε τη συνδρομή τους», καταλήγουν.

Το κείμενο συνυπογράφουν (όπου Π.Κ. = Πανεπιστήμιο Κρήτης)

Δέσποινα Αλεξανδράκη, Ομότιμη Καθηγήτρια Αναπτυξιακής και Μοριακής Βιολογίας Π.Κ.

Θέμης Αρχοντίδης, φοιτητής Βιολογίας, Π.Κ.

Κώστας Βλασόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας , Π.Κ.

Γιάννης Δαλέζιος, Αναπληρωτής Καθηγητής Φυσιολογίας, Π.Κ.

Πέτρος Δήτσας, Επίκουρος Καθηγητής Φυσικής , Π.Κ.

Ελευθέριος Ζούρος, Ομότιμος Καθηγητής Εξελικτικής Βιολογίας, Π.Κ.

Κρίτων Καλαντιδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Αναπτυξιακής Βιολογίας Φυτών, Π.Κ.

Μιχάλης Καραδημητρίου, Διδάκτορας Φυσικής Π.Κ.

Άρτεμις Καρναβά, Επίκουρη Καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας, Π.Κ.

Γιάννης Κουγιουμουτζάκης, Ομότιμος Καθηγητής Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, Π.Κ.

Μανόλης Λαδουκάκης, Επίκουρος Καθηγητής Εξελικτικής Ζωολογίας, Π.Κ.

Δάφνη Μανουσάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια Μαθηματικής Βιολογίας/Φυσιολογίας, Πολυτεχνείο Κρήτης

Νικόλαος Μιχαλόπουλος, Καθηγητής Ατμοσφαιρικής Χημείας, Π.Κ.

Γεώργιος Ξυδάκης, φοιτητής Βιολογίας, Π.Κ.

Ιωσήφ Παπαδάκης, Καθηγητής Αστροφυσικής, Π.Κ.

Ιωσήφ Παπαματθαιάκης, Ομότιμος Καθηγητής Μοριακής Βιολογίας και Κυτταρογενετικής, Π.Κ.

Βασιλική Παυλίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αστροφυσικής, Π.Κ.

Παναγιώτης Σαπουντζής, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Υπολογιστικών Νευροεπιστημών, Ι.Τ.Ε.

Ελπίδα Σκάρλου, φοιτήτρια Βιολογίας, Π.Κ.

Γεράσιμος Τζιβράς, φοιτητής Βιολογίας, Π.Κ.

Στέφανος Τραχανάς, Επίτιμος Διδάκτορας Τμήματος Φυσικής Π.Κ.