Προστασία απειλούμενων φυτών της Κρήτης | ΜΑΙΧ

Το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ) σε συνεργασία με την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης-Δ/νση Δασών Ρεθύμνου, το Δήμο Ανωγείων και το Πολυτεχνείο Κρήτης συνέβαλαν στη δημιουργία του 8ου Μικρο-Αποθέματοςτου Δίκτυου Μικρο-Αποθεμάτων σπάνιων και απειλούμενων φυτών της Κρήτης με σκοπό την προστασία του φυτού Horstrisseadolinicola στην περιοχή Πετραδολάκια του Δήμου Ανωγείων.

Το Δίκτυο Μικρο-Αποθεμάτων σπάνιων και απειλούμενων φυτών(ΜΑΦ) της Κρήτης ξεκίνησε με 7 ΜΑΦ στο Νομό Χανίων και δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «CRETAPLANT: Πιλοτικό Δίκτυο Μικρο-Αποθεμάτων Φυτών στη Δυτική Κρήτη» (LIFE ‘CRETAPLANT’, 2004-2007) και αποτελούσε την πρώτη προσπάθεια εφαρμογής στην Ελλάδα της καινούριας ιδέας των ΜΑΦ για την προστασία απειλούμενων και σπάνιων ειδών της ελληνικής χλωρίδας. Στο έργο συμμετείχαν το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η Διεύθυνση Δασών Χανίων και το ΜΑΙΧ. Τα ΜΑΦπου δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του έργου‘CRETAPLANT’βρίσκονται: στο Ελαφονήσι Χανίων για το Androcymbiumrechingeri, στη νήσο Άγρια Γραμβούσα για τη ‘μαργαρίτα’ Anthemisglaberrima, στην περιοχή Λινοσέλι (Κακιά Σκάλα) Ομαλού Χανίων για το Bupleurumkakiskalae, στο Κουστογέρακο Χανίων για την ορχιδέα Cephalantheracucullata, στο φαράγγι της Φουρνωτής Χανίων για το Hypericumaciferum, στο όρος Σβουριχτή Λευκών Ορέων για τη Nepetasphaciotica και στη Χρυσοσκαλίτισσα Χανίων για τον οικότοπο του φοίνικα Phoenixtheophrasti(περισσότερες πληροφορίες στο: cretaplant.biol.uoa.gr). Τα ΜΑΦ του CRETAPLANTπροστατεύτηκαν σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία με το χαρακτηρισμό τους ως μόνιμα Καταφύγια Άγριας Ζωής με αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Κρήτης (ΦΕΚ 201/τ.Δ’/2009, ΦΕΚ 226/τ.Δ’/2009, ΦΕΚ 234/τ.Δ’/2009, ΦΕΚ 235/τ.Δ’/2009).

ΤοHorstrisseadolinicola είναι ενδημικό της Ελλάδας καθώς φύεται μόνο στον Ψηλορείτη (Ίδη) στην κεντρική Κρήτη σε περίπου 1.500 m υψόμετρο, και πουθενά αλλού στον πλανήτη. Επιπλέον, το γένος Horstrissea είναι ένα από τα ελάχιστα (5-6) ενδημικά γένη της Ελλάδας.Εξαιτίας της περιορισμένης εξάπλωσης και των απειλών που δέχεται το είδος, έχει χαρακτηρισθεί ως CR (Κρισίμως Κινδυνεύον) σύμφωνα με τα κριτήρια της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (IUCN) και περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας. Συμπεριλαμβάνεται στα 50 Κορυφαία (TOP 50) Φυτά των Νησιών της Μεσογείου σύμφωνα με ομάδα ειδικών (IUCN/SSC).

Η ιδέα για το 8ο ΜΑΦ στα Πετραδολάκια στο Δήμο Ανωγείων Ρεθύμνης για το φυτό Horstrisseadolinicola ξεκίνησε στο πλαίσιο του προγράμματος CARE-MEDIFLORA, 2016-2019 (www.care-mediflora.eu), το οποίο υλοποίησε στην Κρήτη η Μονάδα Διατήρησης Μεσογειακών Φυτών του ΜΑΙΧ και αφορούσε δράσεις για τη διατήρηση απειλούμενων φυτών της Κρήτης εντός και εκτός του φυσικού τους περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένων δράσεων για το φυτό Horstrisseadolinicola. Το 8ο ΜΑΦ δημιουργήθηκε για την προστασία του μεγαλύτερου μέρους του βιοτόπου του φυτού, καλύπτει έκταση 38.076,31 τ.μ., και αποτελείται από 4 ξεχωριστές θέσεις στην τοποθεσία ‘Πετραδολάκια’ όρους Ίδη –Ψηλορείτη, Δήμου Ανωγείων. Το ΜΑΦ χαρακτηρίστηκε με απόφαση της Συντονίστριας της ΑποκεντρωμένηςΔιοίκησης Κρήτης ως ‘Προστατευόμενοι Φυσικοί Σχηματισμοί (ProtectedNaturalFormations) (ΦΕΚ 250/τ.Δ’/2020). Καθοριστική ήταν η συμβολή της Δ/νσης Δασών Ρεθύμνης, του Πολυτεχνείου Κρήτης (στη διερεύνηση του θεσμικού πλαισίου) και του Δήμου Ανωγείων αλλά και των κτηνοτρόφων της περιοχής οι οποίοι συμφώνησαν να βοηθήσουν στην προστασία του φυτού και απομάκρυναν τις κτηνοτροφικές τους εγκαταστάσεις.Η όλη προσπάθεια αποτελεί ένα μοναδικό παράδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης στην Περιφέρεια Κρήτης.

Μετά το πρόγραμμα CARE-MEDIFLORA, η συνέχιση των δράσεων διατήρησης του φυτούέως το 2022 χρηματοδοτείται από το Ταμείο για τη Διατήρηση Ειδών MohamedbinZayed (MbZ), αποδεχόμενο πρόταση της Μονάδας Διατήρησης Μεσογειακών Φυτών του ΜΑΙΧ(περισσότερες πληροφορίες στο:https://www.speciesconservation.org/case-studies-projects/horstrissea-dolinicola/23456). Στο πλαίσιο των νέων δράσεων έχειτοποθετηθείπερίφραξη σε μια πειραματική επιφάνεια για τη μελέτη του φυτούκαθώς και η ενημερωτική ταμπέλα για το Μικρο-Απόθεμα.

Η περιοχή του Μικρο-Αποθέματος για το φυτό Horstrisseadolinicola στα Πετραδολάκια. Παράδοση του έργου της περίφραξης (μικρής πειραματικής επιφάνειας) και ταμπέλας για ενημέρωση των επισκεπτών, παρουσία του Δημάρχου Ανωγείων κ. Σωκράτη Κεφαλογιάννη, της Διευθύντριας της Δ/νσης Δασών Ρεθύμνης και εργαζομένων του ΜΑΙΧ και της Διεύθυνσης Δασών Ρεθύμνης.