Συναγερμός για ακραία ζέστη στην Ευρώπη | τι είναι ο θερμικός θόλος

Το ευρωπαϊκό κύμα καύσωνα συνεχίζεται και επεκτείνεται προς τα ανατολικά – με το Παρίσι , τη Ρώμη, το Βερολίνο, τη Βιέννη, την Πράγα και τη Βαρσοβία να αναμένουν θερμοκρασίες γύρω στους 38 με 40 βαθμούς Κελσίου.

Την Τρίτη, η θερμοκρασία στη νότια Γαλλία ξεπέρασε τους 40 βαθμούς Κελσίου, ενώ στο Παρίσι καταγράφηκαν 38 βαθμοί. Στη Γερμανία, η θερμότητα εντείνεται, με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για θερμοκρασίες έως και 38 βαθμούς στο Βερολίνο.

Παρόμοιες συνθήκες επικρατούν και στο Βέλγιο, όπου το θερμόμετρο ξεπέρασε τους 35 βαθμούς. Την ίδια ώρα διακοπές ρεύματος σημειώνοντας σε περιοχές της Ιταλίας καθώς το δίκτυο αντιμετωπίζει πιέσεις λόγω καύσωνα και αδιάκοπης χρήσης κλιματιστικών. Η Ιταλία προχώρησε επίσης σε περιορισμό των εργασιών σε εξωτερικούς χώρους λόγω καύσωνα.

Φυσικά, ο καύσωνας στην Ευρώπη δεν είναι κάτι νέο, ωστόσο οι ειδικοί σημειώνουν πως τα φαινόμενα αυτά εμφανίζονται νωρίτερα και διαρκούν μερικώς, έως τις αρχές του φθινοπώρου. Σε αυτό, συμβάλλει η μακροχρόνια εξάρτηση από τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, δεδομένα από τα οποία η Ένωση δεν μπορεί να απεμπλακεί παρά τους στόχους της.

Όπως αναφέρει ενδεικτικά ο Guardian, o Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός, η υπηρεσία μετεωρολογίας και κλίματος των Ηνωμένων Εθνών, δήλωσε την Τρίτη ότι θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τη νέα κανονικότητα των ακραίων θερμοκρασιών και καυσώνων, οι οποίοι θα εμφανίζονται συχνότερα και θα είναι πιο έντονοι με την πάροδο του χρόνου.

Το ζήτημα του πώς θα αντιδράσουμε σε αυτή τη συνθήκη γίνεται ολοένα και περισσότερο και πολιτικό ζήτημα, καθώς τμήματα του ευρωπαϊκού εκλογικού σώματος συνεχίζουν να εκφράζουν τις αμφιβολίες τους για το κόστος των πολιτικών για το κλίμα.

Η επικεφαλής της ΕΕ για την πράσινη μετάβαση, Τερέζα Ριμπέρα δήλωσε στον Guardian “ότι η πολιτική δειλία εμποδίζει τις ευρωπαϊκές προσπάθειες να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, ακόμη και όταν η ήπειρος πλήττεται από ένα πρωτοφανές κύμα καύσωνα”. Η ίδια δήλωσε πως ορισμένα πολιτικά κόμματα “συνεχίζουν να επιμένουν, με έντονο πείσμα, ότι η κλιματική αλλαγή δεν υπάρχει”.

Γαλλία: Ο δεύτερος θερμότερος Ιούνιος από το 1900

Η Γαλλία κατέγραψε τον δεύτερο θερμότερο Ιούνιο από τότε που ξεκίνησαν οι καταγραφές το 1900, ανέφερε το υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης της χώρας σε σχόλια που μετέδωσε το AFP. Μάλιστα, η σιδηροδρομική γραμμή Παρισιού-Μιλάνου διακόπηκε λόγω κατολίσθησης λάσπης στη γαλλική πλευρά των Άλπεων

“Ο Ιούνιος του 2025 ήταν ο δεύτερος θερμότερος Ιούνιος από τότε που ξεκίνησαν οι καταγραφές το 1900, μετά τον Ιούνιο του 2003”, δήλωσε η υπουργός Οικολογικής Μετάβασης της Γαλλίας, Ανιές Πανιέ- Ρινασέρ.

Η θερμοκρασία τον Ιούνιο που μόλις πέρασε ήταν κατά 3,3° Κελσίου υψηλότερη από τον κανονικό μέσο όρο, ενώ τον Ιούνιο του 2023 ήταν κατά 3,6° Κελσίου υψηλότερη. Παράλληλα η Πανιέ- Ρινασέρ επεσήμανε ότι δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους “λόγω αδιαθεσίας από τη ζέστη”. “Περισσότεροι από 300 άνθρωποι έχουν μεταφερθεί από τους πυροσβέστες στα επείγοντα των νοσοκομείων και δύο πέθαναν λόγω αδιαθεσίας εξαιτίας της ζέστης”, εξήγησε.

Στη Γαλλία, η έλλειψη κλιματιστικών σε σχολικές αίθουσες έχει προκαλέσει πολιτική αντιπαράθεση, με τον ακροδεξιό Εθνικό Συναγερμό να ζητά την εκπόνηση εθνικού σχεδίου αντιμετώπισης. Περίπου 1.900 σχολεία που δεν διαθέτουν υποδομές για την αντιμετώπιση της ζέστης έμειναν κλειστά, αριθμός που αντιστοιχεί στο 3% του συνόλου, ενώ σε άλλα τα μαθήματα γίνονται σε εξωτερικούς χώρους.

Στο Παρίσι τα πάρκα παραμένουν ανοικτά κατά τη διάρκεια της νύχτας, αυξήθηκαν οι υπηρεσίες φροντίδας για ευάλωτους πολίτες και επεκτάθηκε το ωράριο λειτουργίας στις δημόσιες πισίνες. Η θερμοκρασία στο Παρίσι θα πέσει στους 28 βαθμούς Κελσίου την Πέμπτη, σύμφωνα με προβλέψεις της Meteo-France.

Στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας, τα σχολεία αποδέσμευσαν τους μαθητές νωρίτερα, ενώ στη Γερμανία εφαρμόζεται το παλαιό μέτρο “hitzefrei”, δηλαδή η διακοπή μαθημάτων λόγω καύσωνα, που χρονολογείται από τον 19ο αιώνα. Η εθνική μετεωρολογική υπηρεσία της Γερμανίας προβλέπει κορύφωση της θερμοκρασίας στους 40 βαθμούς Κελσίου την Τετάρτη στη Φρανκφούρτη, αλλά θα πέσει στους 27 βαθμούς Κελσίου μέχρι την Πέμπτη.

Γενικώς, η Γερμανία όπως και άλλα κράτη της ΕΕ δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένα για καύσωνες. Σε αντίθεση με τις πλημμύρες και τις καταιγίδες, οι καύσωνες δεν θεωρούνται νομικά. καταστροφές, με αποτέλεσμα πολλά μέτρα προφύλαξης να είναι προαιρετικά και όχι υποχρεωτικά. 

Ακόμη, η Ισπανία και η Πορτογαλία κατέγραψαν επίσης τις υψηλότερες θερμοκρασίες Ιουνίου στην ιστορία τους. Στην Ισπανία, συγκεκριμένα στην Καταλονία, δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε πυρκαγιά, ενώ μεγάλες φωτιές συνεχίζονται στην Τουρκία σε περιοχές γύρω από την πόλη της Σμύρνης και στην κοντινή επαρχία Μανίσα, καθώς και στο Χατάι στα νοτιοανατολικά.

Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, οι καύσωνες των ετών 2022 και 2023 ευθύνονται για 70.000 και 61.000 πρόωρους θανάτους αντίστοιχα στην Ευρώπη.

Ρεκόρ θερμοκρασιών

Οι επιστήμονες λένε ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την καύση ορυκτών καυσίμων αποτελούν αιτία της κλιματικής αλλαγής, με την αποψίλωση των δασών και τις βιομηχανικές πρακτικές να αποτελούν άλλους παράγοντες που συμβάλλουν. Η περασμένη χρονιά ήταν η θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ στον πλανήτη.

Η θερμοκρασία της Μεσογείου Θάλασσας έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ των 30 βαθμών Κελσίου στα ανοιχτά της Ισπανίας, έξι βαθμούς πάνω από τον εποχιακό μέσο όρο, σύμφωνα με την ισπανική μετεωρολογική υπηρεσία AEMET, καθώς ένα σύστημα υψηλής πίεσης παγίδευσε θερμό αέρα πάνω από την Ευρώπη – ένα φαινόμενο γνωστό ως θερμικός θόλος.

Ακόμη, το Λευκό Όρος, η υψηλότερη κορυφή της Ευρώπης, ανέβηκε πάνω από το μηδέν, κάτι σπάνιο για αυτή την εποχή του χρόνου.

Η ανάλυση Κολυδά για τον θερμικό θόλο:

“Τα τελευταία χρόνια, κυρίως τους θερινούς μήνες, ακούμε όλο και συχνότερα τον όρο θερμικός_θόλος στα μέσα ενημέρωσης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η φράση αυτή, που προέρχεται από τον αγγλικό όρο heat_dome, έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής, όχι απαραίτητα επειδή περιγράφει ένα καινούργιο φαινόμενο, αλλά επειδή λειτουργεί ως ελκυστικός τίτλος για τον αναγνώστη ή τον τηλεθεατή. Ωστόσο, πίσω από τη «μόδα» του όρου, υπάρχει μια πραγματική μετεωρολογική κατάσταση, την οποία γνωρίζουμε εδώ και δεκαετίες.

Ο θερμικός θόλος είναι μια κατάσταση στην οποία ένα ισχυρό και στάσιμο βαρομετρικό υψηλό εγκλωβίζει θερμές αέριες μάζες κοντά στην επιφάνεια της Γης, λειτουργώντας σαν καπάκι. Η ατμόσφαιρα σε τέτοιες περιπτώσεις δεν κυκλοφορεί επαρκώς, και η ζέστη παγιδεύεται στις χαμηλότερες στιβάδες, χωρίς να διαφεύγει. Έτσι, παρατηρείται συνεχής άνοδος της θερμοκρασίας, ιδίως όταν υπάρχει και η παράλληλη μεταφορά θερμών αερίων μαζών από περιοχές όπως η Βόρεια Αφρική προς την Ευρώπη.

Οι θερμοκρασίες σήμερα αλλά και το επόμενο τριήμερο στη δυτική Ευρώπη θα φτάνουν τους 36 με 39 βαθμούς, με αυξημένη υγρασία και απουσία ισχυρού πεδίου ανέμων.

Αυτό το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο. Στην Ελλάδα και σε άλλες μεσογειακές χώρες, η παρουσία σταθερών αντικυκλώνων το καλοκαίρι είναι ένα απόλυτα φυσιολογικό και επαναλαμβανόμενο γεγονός. Οι παλιοί μετεωρολόγοι και γεωργοί γνώριζαν καλά τις επιδράσεις αυτής της στασιμότητας, χωρίς όμως να χρησιμοποιούν τον όρο «θερμικός θόλος».

Παλαιότερα, μιλούσαμε απλώς για ισχυρά αντικυκλωνικά πεδία ή περίοδους καύσωνα λόγω εισβολής θερμών αερίων μαζών από την Αφρική. Η έντονη χρήση του όρου σήμερα οφείλεται κυρίως στην επιθυμία των μέσων να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του κοινού με έναν καινούργιο και πιο δραματικό όρο. Ωστόσο, είναι σημαντικό να διευκρινίζεται ότι το φαινόμενο δεν είναι νέο και ίσως αυτό που έχει αλλάξει είναι η ένταση και η διάρκεια τέτοιων επεισοδίων τα οποία περιγράφουμε δημόσια.

Συμπερασματικά, ο θερμικός θόλος είναι ένα παλιό, γνωστό μετεωρολογικό φαινόμενο που σήμερα επαναπροσδιορίζεται επικοινωνιακά. Αν και δεν αποτελεί νέο φαινόμενο, η κατανόηση του ρόλου του στην αύξηση των θερμοκρασιών είναι χρήσιμη, ιδιαίτερα καθώς οι επιπτώσεις των ακραίων καιρικών συνθηκών γίνονται ολοένα και πιο έντονες“.

Συνδέεται ο θερμικός θόλος με την κλιματική κρίση;

Όπως αναφέρει και το Reuters, οι θερμικοί θόλοι δεν αποτελούν ένα νέο είδος καιρικού μοτίβου. Ωστόσο, οι επιστήμονες δήλωσαν ότι η σοβαρότητα των θερμοκρασιών και ο πρώιμος χρόνος του τρέχοντος καύσωνα στη Δυτική Ευρώπη συμπίπτουν με το πώς η κλιματική αλλαγή είναι γνωστό ότι επηρεάζει τους καύσωνες. Οι επιστήμονες έχουν ήδη επιβεβαιώσει ότι η κλιματική αλλαγή κάνει τα κύματα καύσωνα πιο έντονα, πιο συχνά και πιο εκτεταμένα.

Η συσσώρευση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα – τα οποία προέρχον4ται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων – σημαίνει ότι η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου. Αυτή η αύξηση στις αρχικές θερμοκρασίες σημαίνει ότι όταν έρχεται ένα κύμα καύσωνα, οι θερμοκρασίες μπορεί να εκτοξευθούν σε υψηλότερα “ύψη” και με πιο μεγάλη “επιμονή” σε χρόνο.

Εν κατακλείδι, η κλιματική αλλαγή προκαλεί ακραία κύματα καύσωνα όπως το τρέχον της ΕΕ, τα οποία εμφανίζονται νωρίτερα μέσα στο έτος και διαρκούν και τους επόμενους μήνες. Σύμφωνα με έκθεση της Allianz Trade την Τρίτη, η ευρωπαϊκή οικονομία θα μπορούσε να χάσει 0,5 ποσοστιαίες μονάδες ανάπτυξης φέτος λόγω των πρόσφατων καυσώνων.

Τμήματα των Ηνωμένων Πολιτειών αντιμετώπισαν επίσης ακραίες θερμοκρασίες που προκλήθηκαν από έναν θόλο θερμότητας τις τελευταίες δύο εβδομάδες.

Ενώ είναι δύσκολο να προβλεφθούν συγκεκριμένα κύματα καύσωνα μήνες νωρίτερα, οι τρέχουσες εποχιακές προβλέψεις για τον Ιούλιο, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο δείχνουν ότι η Ευρώπη είναι πολύ πιθανό να βιώσει ένα θερμότερο από το μέσο όρο καλοκαίρι, δήλωσε στο Reuters η Δρ. Samantha Burgess, Στρατηγική Επικεφαλής για το Κλίμα, στην Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus της ΕΕ.

Πηγή: news247.gr
Χρήστος Δεμέτης