Πυξίδα για τη συντροφικότητα | Είσαι εδώ για μένα;

Η οικειότητα και η σύνδεση ανάμεσα σε δύο ανθρώπους μπορεί να μην αναπτύσσεται με το πέρασμα του χρόνου αν ένας από τους δύο δεν επιτρέπει στον εαυτό του ή δεν ξέρει πώς να αφήσει τον εαυτό του να νιώσει αυθεντικός από τον φόβο μην βρεθεί ευάλωτος.

Ο φόβος να μη νιώσω ευάλωτος μπορεί να μην επιτρέψει σε κάποιον ή κάποια να αφεθεί και να εκφραστεί μέσα στη σχέση του κρατώντας τις άμυνες του πολύ ψηλά. Σε τέτοιες περιπτώσεις συναντούμε τρία κυρίαρχα χαρακτηριστικά:

Συναισθηματική δυσφορία σχετικά με θέματα ή ζητήματα που προκύπτουν γύρω από τα συναισθήματα του ζευγαριού.

Συμπεριφορά άσκησης ελέγχου προς τον σύντροφο και 

Αρνητική στάση στην αναζήτηση βοήθειας ή θεραπείας από επαγγελματία ψυχικής υγείας όπως σύμβουλος ζεύγους ή οικογενειακό θεραπευτή.

Ο συνδυασμός των παραπάνω στοιχείων σε μία σχέση αποτελούν καμπανάκι για το ότι μάλλον ο ένας εκ των δύο είναι συναισθηματικά «ταμπουρωμένος» και δεν διαθέτει τον εαυτό του για την ανάπτυξη περισσότερης οικειότητας, ασφάλειας και εμπιστοσύνης στη σχέση.

Το πιο έντονο και έκδηλο από τα τρία παραπάνω είναι συνήθως η δυσφορία που μπορεί να μοιάζει με θυμό, εκνευρισμό ή και βαρεμάρα στο να συζητηθούν κάποια θέματα της προσωπικής ζωής ενώ μπορεί να παραμένουν διαθέσιμοι στο να συζητήσουν άλλες πτυχές της ζωής τους, εφόσον νιώθουν ασφαλείς και ότι πιθανώς δε θα νιώσουν ευάλωτοι και εκτεθειμένοι. Όταν, όμως, οι συμπεριφορές που αποσκοπούν στον έλεγχο του ή της συντρόφου τους πληθύνουν, τα προβλήματα στη σχέση και η επίλυσή τους αυξάνονται και οι προτάσεις αναζήτησης βοήθειας από κάποιον ειδικό ναυαγούν. 

Έχοντας την ψευδαίσθηση ότι η δική τους συμπεριφορά θα δώσει λύση μέσω περισσότερης άσκησης ελέγχου,ανακουφίζουν παροδικά τον εαυτό τους και τους άλλους αποφεύγοντας πτυχές της ζωής που θα τους κάνουν να φανούν ότι δεν μπορούν να διαχειριστούν. Ο έλεγχος είναι το εργαλείο με το οποίο αποφεύγει να νιώσει ευάλωτος με κάθε κόστος. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που ελέγχει τους γύρω του μπορεί να κάνει παραπανίσιες «θυσίες» όταν δυσκολευτεί σε μία συναισθηματική κατάσταση κι αυτό επειδή προτιμάει να είναι ελεύθερος από συναισθηματικές σκοτούρες από το να προσφέρει ακριβά δώρα, να δώσει τους κωδικούς πρόσβασης στα κοινωνικά δίκτυα, να μείνει ήρεμος και να κάνει περισσότερες δουλειές στο σπίτι προκειμένου να πείσει ότι αλλάζει κάτι. Η ιδέα της θεραπείας ή της συμβουλευτικής μοιάζει απειλητική ως προς την ψευδαίσθηση του ελέγχου που πιστεύει ότι έχει.

Κάθε επαναλαμβανόμενη αμυντική συμπεριφορά (να ευχαριστήσει τους άλλους, να εμπλακεί υπερβολικά με τους άλλους ή να αποτραβηχτεί κοινωνικά) μπορεί να είναι μία άμυνα για να καμουφλάρει τη μη διαθεσιμότητα. Άλλη ένδειξη είναι η εργασιομανία. Κρατώντας τον εαυτό υπεραπασχολημένο αποφεύγει την έκφραση αληθινών συναισθημάτων και συνεπώς βάζει υποσυνείδητα εμπόδιο στην αυθεντική και ειλικρινή δόμηση μίας προσωπικής σχέσης.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι οι οποίοι μπορεί να οδηγήσουν έναν άνθρωπο να μην είναι συναισθηματικά διαθέσιμος ωστόσο οι κυριότερες αιτίες εντοπίζονται στα οικογενειακά δυναμικά της πρώτης οικογένειας, σε τραύματα ή σε κάποιο συνδυασμό τους. Το να μπορέσει κάποιος ή κάποια να συνδεθεί με ένα συναισθηματικά μη διαθέσιμο άνθρωπο είναι δύσκολο αλλά είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι στην ιστορία αυτού του ανθρώπου χρειάστηκε να μάθει να κρατάει ή να αποσυνδέεται από τα αληθινά συναισθήματά του για να προστατευτεί από κάποιο πόνο ή ακόμα και κακοποίηση.

Μοιάζει η αποκοπή από το συναίσθημα να υπήρξε ένας αναγκαίος μηχανισμός άμυνας για την επιβίωσή του. Ένας συναισθηματικά μη διαθέσιμος σύντροφος συνήθως βιώνει ασυνείδητο πόνο. Αν οι εμπειρίες που τον ή την οδήγησαν σε αυτό δεν εκφραστούν τότε μάλλον θα εκδηλώνει συναισθηματικό μούδιασμα στις περιστάσεις όπου το συναίσθημα είναι απαραίτητο για την εμβάθυνση της σύνδεσης στις προσωπικές σχέσεις. 

Είναι αλήθεια ότι κάποιοι άνθρωποι απολαμβάνουν περισσότερο από άλλους να μιλούν και να εξερευνούν τα συναισθήματά τους. Οι σύντροφοι που χρειάζονται περισσότερο το πλησίασμα θα πρέπει να είναι προσεκτικοί μήπως η δική τους ανάγκη για συναισθηματικό πλησίασμα γίνει ένα σκούντημα που σπρώχνει τον ή την σύντροφο με την ελπίδα της αλλαγής ή της συναισθηματικής κινητοποίησής τους. Η παραδοχή της ανθρώπινης φύσης μας, των ορίων μας και η αποδοχή τους αποτελούν κομμάτια που μπορούν να μαλακώσουν τις άμυνες στην κατάσταση της συναισθηματικής μη διαθεσιμότητας.

Ακόμη και το να αγαπήσουμε την ευαλωτότητά μας μπορεί να δώσει χώρο, ανακούφιση και το συναισθηματικό πλησίασμα για το οποίο έχουμε γεννηθεί να βιώνουμε σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας.